W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy, która wprowadzi istotne zmiany w ustawie o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Polski rząd słusznie zauważył, że obecne regulacje zawarte w ustawie z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, zwanej dalej „ustawą o inwestycjach”, nie wspierają w wystarczającym stopniu efektywnego rozwoju lądowej energetyki wiatrowej (LEW). Jak sygnalizowali przedsiębiorcy i inwestorzy – w celu zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w krajowym zużyciu energii, niezbędne są kompleksowe zmiany w różnych obszarach regulacyjnych, które przyczynią się do dynamicznego rozwoju sektora OZE. Według planów rządu, projekt ustawy ma być przyjęty przez Radę Ministrów w III kwartale 2024 roku, po konsultacjach społecznych i międzyresortowych, czego następstwem będzie konieczność przeprowadzenie procesu legislacyjnego.
Jakie są cele projektu?
Przepisy zawarte w obecnej ustawie nie umożliwiają w pełni wykorzystania potencjału LEW. Wprowadzenie bardziej elastycznych i przyjaznych dla inwestorów regulacji jest kluczowe dla przyspieszenia inwestycji i rozbudowy infrastruktury wiatrowej. Konieczność zmian wynika z potrzeby dostosowania się do nowoczesnych standardów oraz celów klimatycznych, które zakładają znaczący wzrost udziału energii pochodzącej z OZE w krajowym bilansie energetycznym. Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że w procedowanej nowelizacji skupiono się na siedmiu zasadniczych obszarach, które zostały omówione poniżej.
Nowe zasady dla energetyki wiatrowej i OZE: kluczowe obszary nowelizacji
Regulacje zawarte w nowelizacji będą dotyczyły kilku kluczowych obszarów:
1. Liberalizacja zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych na lądzie
2. Zmiany w ustawie o OZE oraz w Prawie energetycznym:
– Rozszerzenie obowiązków weryfikacyjnych
– Wprowadzenie definicji i zasad funkcjonowania gazociągu bezpośredniego biogazu
– Doprecyzowanie mechanizmów wsparcia OZE
– Sprecyzowanie zasad dotyczących sumowania mocy mikroinstalacji i magazynu energii w ustawie – Prawo Energetyczne
– Wprowadzenie mechanizmów wsparcia dla instalacji produkujących biometan o mocy przekraczającej 1 MW w ustawie o odnawialnych źródłach energii (OZE);
– Modyfikacja wymogów dotyczących wydawania certyfikatów instalatorom systemów odnawialnych źródeł energii w ustawie o odnawialnych źródłach energii (OZE).
Liberalizacja zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych na lądzie
W świetle przekazanej Komisji Europejskiej wstępnej wersji aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 roku (KPEIK), prognozy zakładają, że udział odnawialnych źródeł energii (OZE) w polskim sektorze elektroenergetycznym wzrośnie do co najmniej 50% w 2030 roku. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało zrównoważonego rozwoju lądowych elektrowni wiatrowych (LEW). Przewiduje się, że do 2030 roku łączna moc zainstalowana w lądowych elektrowniach wiatrowych wyniesie około 15,8 GW. Dotychczas projekty LEW realizowano na podstawie przepisów przejściowych, co pozwoliło na dokończenie najbardziej zaawansowanych inwestycji, których postępowania budowlane rozpoczęto przed 16 lipca 2016 roku.
Na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów udostępniono szczegóły dotyczące procedowanej liberalizacji – przewiduje się zwłaszcza rezygnację z rygorystycznej zasady odległościowej „10H”. Zasada ta, polegająca na wymaganiu, aby odległość elektrowni wiatrowej od zabudowań mieszkalnych wynosiła co najmniej dziesięciokrotność wysokości elektrowni, skutkowała wstrzymaniem realizacji nowych projektów LEW. Ponadto ustalono minimalną odległość elektrowni wiatrowych od parków narodowych, rezerwatów i obszarów Natura 2000 w metrach, a także ustalono minimalną odległość między elektrowniami wiatrowymi a zabudową mieszkaniową na poziomie 500 m. W przewidywanej nowelizacji zaplanowano również możliwość lokalizowania elektrowni wiatrowych na podstawie Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego (MPZP), a co równie ważne pochylono się nad usprawnieniem mechanizmu udostępnienia co najmniej 10% mocy elektrowni wiatrowej mieszkańcom jako prosumentom wirtualnym lub kooperatywom energetycznym.
Wprowadzenie definicji oraz zasad funkcjonowania gazociągu bezpośredniego biogazu
Aktualne przepisy dotyczące biogazu, w tym biogazu rolniczego, są niedostosowane do specyficznych wymogów tego sektora oraz problemów związanych z jego transportem. Konieczne jest zatem wprowadzenie nowych regulacji prawnych, które pozwolą na szersze zastosowanie biogazu, nie ograniczając go jedynie do produkcji ciepła i energii elektrycznej na miejscu jego wytwarzania. Projektowane przepisy mają umożliwiać transport biogazu od producenta do miejsc, gdzie może być oczyszczony do postaci biometanu lub dostarczony bezpośrednio do przemysłowego odbiorcy za pomocą specjalnych gazociągów biogazowych.
Jakie są zmiany doprecyzowujące w mechanizmach wsparcia OZE?
Zidentyfikowano kilka kluczowych obszarów, które wymagają usprawnienia w obecnych mechanizmach wsparcia odnawialnych źródeł energii (OZE):
– zbyt niskie dopłaty do ceny rynkowej w systemie wsparcia operacyjnego (tzw. FIP w ramach wsparcia operacyjnego);
– zbyt rygorystyczne warunki wsparcia dla zmodernizowanych elektrowni wodnych;
– niewystarczający poziom wsparcia dla modernizowanych instalacji;
– wadliwe odesłania w aktach prawnych do świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, znanych jako brązowe certyfikaty;
– nieodpowiedni przepis art. 93a ustawy o OZE dotyczący produkcji energii elektrycznej w procesach wysokosprawnej kogeneracji;
– rosnące koszty profilu dla instalacji w systemie aukcyjnym wsparcia OZE.
Sumowanie mocy mikroinstalacji i magazynu energii
Przepisy dotyczące sumowania mocy mikroinstalacji i magazynu energii znajdują się w art. 7 ust. 8d12 Prawa energetycznego. Obecne regulacje faworyzują magazyny energii, których moc nie przekracza mocy zainstalowanej mikroinstalacji. Planowane zmiany mają na celu umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału prosumpcji oraz ułatwienie autokonsumpcji energii.
Wsparcie dla biometanu w instalacjach powyżej 1 MW
Nowa wersja ustawy o OZE wprowadziła mechanizm wsparcia operacyjnego FIP dla instalacji OZE, które wytwarzają biometan o mocy zainstalowanej, przeliczonej na moc elektryczną, nieprzekraczającą 1 MW. Z uwagi na rosnące zapotrzebowanie na wsparcie dla większych instalacji, które obecnie nie korzystają z systemu dopłat do ceny rynkowej (feed-in premium, FIP), projekt ustawy przewiduje wprowadzenie systemu wsparcia poprzez aukcje dla takich instalacji OZE produkujących biometan.
Zmiana wymogów wydawania certyfikatu instalatorom instalacji OZE
Obecne regulacje zawarte w ustawie o OZE, które określają konieczność posiadania dyplomu ukończenia studiów związanych z instalacjami odnawialnych źródeł energii lub urządzeniami sanitarnymi, energetycznymi, elektroenergetycznymi, grzewczymi, chłodniczymi, cieplnymi, klimatyzacyjnymi lub elektrycznymi, nie są wystarczające do uzyskania certyfikatu instalatora OZE. W związku z tym ustawodawca rozważa wprowadzenie nowych, bardziej praktycznych kryteriów.
Podsumowując całość
Omawiane zmiany są kluczowe dla realizacji krajowych celów energetycznych i klimatycznych na najbliższe lata. Reforma ta nie tylko przyczyni się do zrównoważonego rozwoju energetyki wiatrowej, ale także przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju, redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz tworzenia nowych miejsc pracy w sektorze energii odnawialnej. W rezultacie, zmiany te są nieodzowne dla realizacji ambitnych celów klimatycznych oraz długoterminowego zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
